GELENEKLERİN KÖKENİ; BAŞÖRTÜSÜ

Başörtüsü günümüzde yalnızca İslam diniyle bağdaştırılıyor. Aslında bu kanı oldukça yanlış çünkü semavi dinlerde, semavi olmayan dinlerde ve hatta eski Sümerler ve Asurlularda da baş örtme geleneği mevcuttur. Ancak bunların ne amaçla yapıldığı önemlidir.

Örneğin Sümerlerde tapınaklarda görev yapan kadınlar Tanrı namına seks yaptıkları için başlarını örterlerdi çünkü bu kadınlar kendilerini kutsal sayarlardı bu nedenle diğer normal kadınlarla karıştırılmamak için böyle bir yöntem uygulamışlardı.

Peki Asurlulara bakalım;

“İster evli olsun ister dul, bir kadın sokağa çıktığında mutlaka başını örtmeli. Bu kural cariyeler için de geçerlidir. Ancak kızlar ve fuhuş yapan kadınlar başlarını örtmemeli. Şayet bir fahişe başını örterse, ceza olarak ona 50 sopa vurulur, hem de kulakları kesilir. Bir adam cariyesini örtmek istediğinde (özgürleştirmek) en az 5-6 arkadaşının huzurunda bunu yapmalı ve ‘bu cariye artık normal bir eşimdir’ demeli. Böyle bir ifadeden sonra o cariye onun eşidir. Bu işlem şahitler huzurunda yapılmazsa onun cariyeliği kalkmaz” (M.Ö. 1500 Orta Asur Kanunları, Tablet A, md. 41) *Arif Tekin “Sümerlerden İslam’a Kutsal Kitaplar ve Dinler” 2022*

Yahudilikte ise  Yahudi kadınlar evlendikleri zaman saçlarını tıraş ettirir ya da başörtüsü takarlardı Yahudi fahişeleri yüzlerine  peçe takarlardı bu Tevrat’ta şöyle geçer; 

“Tamar üzerindeki dul giysilerini çıkardı. Peçesini örttü, sarınıp Timna yolu üzerindeki Enayim Kapısı’nda oturdu. Çünkü Şela büyüdüğü halde onunla evlenmesine izin verilmediğini görmüştü. Yahuda onu görünce fahişe sandı. Çünkü yüzü örtülüydü.” *Tevrat /Yaratılış:38-14
Yahudi kadınların evli, bekar, dul olma durumu giyinme şekillerini belirlemiştir.

Hristiyanlıkta rahibeler başlarını örterlerdi. Rahibelerin cinsel ilişki yaşamaları yasaktı çünkü onlar Tanrının hizmetkarıydı. Bazı Hristiyan mezheplerin Hz. İsa’ya Tanrının oğlu demesi buradan gelir çünkü Hz. Meryem Yahudi bir rahibeydi. 

Yine Hristiyanlıkta Aziz Pavlus’un mektuplarında “Kadın hem erkeğin izzetidir hem de onun hizmeti için yaratılmıştır. Erkekse Tanrı’nın izzetidir. Dolayısıyla, Tanrı suretinde yaratılmış olan erkek, kendi başını örtmemeli açık bırakmalı; kadınsa başını örtmelidir şayet örtmezse, o zaman başını tıraş etmelidir. Bu ikisi aynı anlam ifade eder” *Arif Tekin “Sümerlerden İslam’a Kutsal Kitaplar ve Dinler” 2022* 

Tıraş meselesi Yahudilikte de mevcuttu hatta İslam’da Hac ziyaretinde de tıraş olma geleneği vardır.

Gelelim İslamiyet’te baş örtme geleneğine;

Diğer dinlerle benzerlik ve farklılıklar bulunmakta mesela Asurlulardaki örtünme geleneği Perslere, Perslerden de Araplara geçmiştir. Kur’an’da başörtüsü ile ilgili ayetler bulunmaktadır.

“Ey peygamber! Eşlerine, kızlarına ve müminlerin kadınlarına söyle, dış giysilerini üzerlerine bürünsünler. Bu, tanınıp rahatsız edilmemeleri için en uygun olanıdır.”  Ahzab/59

Buradaki ayet tanınmamak ve eziyetten kaçmak için örtü takmakla ilgili çünkü 58. Ayet şu şekilde “Hak etmedikleri halde mümin erkek ve mümin kadınları incitenler apaçık bir bühtan ve günah yüklenmiş olmaktadırlar.”

“Mümin kadınlara da söyle, gözlerini haramdan sakınsınlar ve iffetlerini korusunlar. Dışarıda kalanlardan başka ziynetlerini göstermesinler. Başörtülerini yakalarının üzerinden bağlasınlar. Kocaları, babaları, kocalarının babaları, kendi oğulları, kocalarının oğulları, erkek kardeşleri, erkek kardeşlerinin oğulları, kız kardeşlerinin oğulları, başka kadınlar, hizmetlerinde bulunan köleleri ve câriyeleri, cinsel arzusu bulunmayan erkek hizmetçiler, kadınların cinselliklerinin farkında olmayan çocuklar dışında kimseye süslerini göstermesinler. Yürürken, gizledikleri süsleri bilinsin diye ayaklarını yere vurmasınlar.” Nur/31

“Evlenmekten umudunu kesmiş yaşlı kadınların, açılıp saçılmadan giysilerini çıkarmalarında onlar için bir sakınca yoktur, bununla beraber iffetlerini korumaya özen göstermeleri kendileri için daha hayırlıdır. Allah her şeyi işitip bilmektedir.” Nur/60 

İslam’da başörtüsü takma gizlenme ve iffetli olmakla ilişkilendirilmiş, takmayanların cezalandırılacağı, cehennemde yanacağı gibi ayetler yoktur. *Muazzez İlmiye Çığ “Kur’an, İncil ve Tevrat’ın Sumer’deki Kökeni”* 

Bununla birlikte örtünmenizde fayda var gibi ayetler bulunmaktadır. Başörtüsü ile ilgili sahih bir hadise rastlamadım Buhari ve Müslim’de yok, sonradan uydurulan varsa bunu sahih kabul etmiyoruz. 

Sonuç olarak baş örtme geleneğinin 6000 yıllık bir geçmişe dayandığını öğrendik. Bazılarında amaçlar farklıydı ama genel olarak dini ritüeller için bağlandığına kanaat getirdik. Müslümanlar için Kur’an ve Hadisler ana kaynaktır. Kadınlar tarih boyunca erkekler yüzünden çeşitli kalıplara girmek zorunda kalmışlar. Onlara yüklenen misyon günümüzde şiddetlenerek artmaya devam ediyor. Oysa Allah Nur suresi 30. Ayette şöyle der  “Mümin erkeklere söyle, gözlerini haramdan sakınsınlar ve iffetlerini korusunlar. Bu onlar için daha arındırıcıdır. Allah onların bütün yaptıklarından haberdardır.” 

Allah önce erkeklere gözlerine hakim olmalarını sonra kadınlara örtünmeyi söylemiştir. Öncelik sonralık çok önemlidir.

KAYNAKLAR

Kur’an-ı Kerim, İncil ve Tevrat.

Arif Tekin “Sümerlerden İslam’a Kutsal Kitaplar ve Dinler” Berfin  Yayınları ,7. Baskı, İstanbul,2022

Muazzez İlmiye Çığ “Kur’an, İncil ve Tevrat’ın Sumer’deki Kökeni” Kaynak Yayınları, 56. Baskı, İstanbul, 2022